Tijdens mijn recente verblijf op de Morgan in Lanzarote waar ik voor onderhoud was, werd ik verrast door een bezoek van de dames van CECAC, een onderzoeksorganisatie voor walvisachtigen waar we veel mee hebben samengewerkt.
Leven op en rond het water geeft altijd verrassingen en ook hier zorgde mijn verblijf op het water weer een aangename verrassing. Op het strand van Papagayo was een Zwarte zwaardwalvis (Pseudorca crassidens), een klein soort walvis, aangespoeld. De walvis was op het moment van aanspoelen nog in leven. De wetenschappers van SECAC zijn onmiddellijk opgeroepen door de lokale overheid en naar de plek gereden. Voor hun was het wetenschappelijk van belang en heel spannend, want in de bijna 40 jaar sinds gestrande zeezoogdieren worden geregistreerd was dit pas de derde keer dat een Zwarte zwaardwalvis aanspoelde in de Canarische Eilanden.
Toen ze daar aangekomen waren is het nog jonge leven in hun armen gestorven. De eerste 
indruk was dat het dier was gestorven door een haaienbeet, want op zijn rug waren tekens van beten van een enorme haai. In het geval van een stranding van een dood dier wordt het dier, indien mogelijk, naar een locatie gebracht en onderzocht wat de doodsoorzaak is.
Hiervoor wordt dierenarts en professor Manuel Arbelo die wij een jaar geleden in de Universiteit van Las Palmas bij een sectie gefilmd en interviewt hebben opgeroepen. In dit geval is deze Zwarte zwaardwalvis naar het onderzoekscentrum van SECAC gebracht. Toen ik werd geroepen en naar het centrum ging was mijn eerste gedachte toen ik de walvis zag, dat het arme dier was gestorven door kunststof. Vaak hebben we op de oceaan dolfijnen en ook walvissen met grote plastic zakken zien spelen.
Net als kinderen zien zij niet het gevaar en bij de walvisachtigen komt er nog een extra dimensie bij. Als zij een plastic zak te ver in hun bek krijgen kunnen zij het fysiek niet uitspugen en moeten zij de met giftige stoffen verontreinigde zak inslikken. Omdat een van onze onderwerpen kunststof in de oceaan is en we hiervoor beelden nodig hebben, pakte ik mijn camera om de sectie bij te wonen.
Allereerst werd het dier gemeten en bekeken. Het was een prachtig dier van misschien nog geen jaar oud. Diep zwart en perfect gestroomlijnd. Op het eerste gezicht zag het dier er gezond uit. De diepe haaienbeet op zijn rug kon nooit de doodsoorzaak zijn. Zelden wordt een gezonde walvis of dolfijn aangevallen omdat hij door de groep beschermd wordt, of gewoon te snel is om zich te laten pakken door een haai. Om verder onderzoek te doen werd het dier opengesneden om naar de ingewanden te kunnen kijken. Hierbij werden de lichaamsdelen uitvoerig onderzocht.
Professor Arbello en de medewerkers van SECAC verzorgen een autopsie
Van longen, lever, hart en andere organen werden monsters genomen, ingevroren en meegenomen voor later onderzoek. Omdat er niets werd gevonden dat duidde op een ziekte kwam al snel de gedachte op dat het dier was verzwakt en daarom was verstoten van de groep waardoor het kon worden aangevallen door een haai. Ik ging ik steeds meer denken aan het gevreesde plastic. Een blik op de darmen van het dier toonde dat die helemaal doorzichtig waren en dat betekende dat het al dagen of zelfs weken niets 
gegeten had. Eindelijk waren de wetenschappers aangekomen bij het onderzoeken van de maag. Na onderzoek bleek ook de maag leeg te zijn. Geen plastic en geen vergiftiging. Wat nu? Is de walvis gewoon verstoten en door eenzaamheid verzwakt? Of toch een virus? Behalve dan dat alle organen er op eerste gezicht perfect uit zien.
Als laatste werd de kop van het dier aangepakt en hier zat het antwoord. De necropsie van de kop is moeilijk omdat die ingepakt is in sterke botten. Het lang verwachte antwoord lag in dit geval in het puntje van de tong. Toen, via de onderkant van de kaak, uiteindelijk de grote tong tevoorschijn kwam, werd het duidelijk. Het arme dier had een enorme angel afkomstig van een pijlstaartrog dwars door zijn tong. Verder was de tong ontstoken en de angel was zo groot dat hij zowel het gehemelte beschadigde terwijl de angel aan de onderkant uit de tong stak. Dit moet enorme pijn hebben gedaan en ook nog eens weken lang. Het arme dier was natuurlijk na weken verzwakt en werd zo een prooi van de haai.
Los van de kleine tragedie is het eigenlijk goed nieuws. Het is de weg van de natuur en niet door menselijk ingrijpen dat de jonge walvis om het leven is gekomen.
De doorboorde tong van de zwarte zwaardwalvis
Ook voor de onderzoekers is dit incident van belang. Terwijl het bekend is door soortgelijke tragische gevallen dat Zwaardwalvissen roggen eten, was het tot nu toe niet bekend dat ook Zwarte zwaardwalvissen roggen eten. Een dodelijk spel.
Eigenlijk is het prachtige jonge dier om het leven gekomen door te spelen met zijn voedsel. In dit geval werd de jonge walvis nog gevoed door zijn moeders melk.
Pijlstaartrog. het favoriete voedsel van de Zwarte zwaardwalvis
Omdat de jonge walvis door de angel in zijn tong niet meer bij de moeder kon drinken wegens de pijn, is hij verzwakt en uiteindelijk kon hij de groep niet meer bijhouden en viel ten prooi. Uiteindelijk is het niet plastic maar het spelen met eten wat de doodsoorzaak van dit nog jonge dier was.
Voor algemene informatie over de Zwarte zwaardwalvis zie: Zwarte zwaardwalvis
